campuvallone

   

Campu Vallone : U situ di a filera bislingua di u Cullegiu di Biguglia

Testimoniu : Assunta Bazziconi

u 13 di Sittembre 2013

"Quand'ellu s'hà da tene un sicretu, ci vole à tene lu".


Testimoniu : Assunta Bazziconi

Cumu era l’occupazione taliana ?

Ùn sò stati tantu camonchji . Facianu u so travagliu cum’è… Noi n’emu avutu qualchì… quandu anu arrestatu mo fratellu… Ci vole à dì la ancu quessa ? Antoine u mo fratellu, era in pieghja, aviamu e bestie, è a sera ùn ghjunghjia micca è ci dumandavamu cos’ellu ci era.È u mo fratellu chì hè mortu ancu ellu, Isidoru, hè partitu à a ricerca. È un amicu, l’anu truvatu chì falava manittatu cù i taliani. Soit disant chì u mo babbu avia un fucile appiccatu à u pagliaghju ma dopu cum’è cù i taliani ci vulia à piattà li, l’avia piattatu ma u vicinu talianu… enfin ùn dicu micca i nomi… l’hà truvatu è quellu l’hà indittatu induv’ellu era è l’anu arrestatu. È dopu partitu in San Fiurenzu, nimu l’avia vistu è dopu l’anu dipusitatu à a gendarmeria d’Oletta, dopu à Oletta l’anu falatu in Bastia è simu passati in tribunale. (…) Ancu i taliani sò venuti à fouillà ci tutta a casa è anu dettu à a mo mamma « Paisani, site stati vinduti.» U mo fratellu facia u so travagliu, ùn s’occupava micca…(…) U mo fratellu l’anu cappiatu ma dopu… ci era altri… Dopu…Trascinavanu e munizione. Cù e mule ci vulia à trascinà le. U mo fratellu imprestava a mula ma ùn ci hà mai dettu nunda chì ghjera per trascinà. Dicia : « Dumane ùn pigliate micca a mula chì mi ci vole. ». È Lapina ancu ellu… Hè statu feritu cù e munizione ch’elli trascinavanu. Ci ne era unu di A Pieve … è Lapina. Dopu si guardava, s’era piattatu ind’a pieghja, à u mulinu, è ghjè statu vendutu ancu ellu. L’anu arrestatu, l’anu cullatu in piazza à a chjesa. Dopu quant’à mè vulia scappà, è l’anu tiratu per daretu. È u paese ùn sapia nunda , a sera à dece ore di sera, ùn busgia più di…, nè cullà in piazza à a chjesa nè nunda.

Dopu, u merre era Casabianca, hà fattu digagià tuttu u mondu è l’anu falatu in casa, feritu.

Feritu… mortu ! Hè statu mirà… nantu à a piazza à a chjesa.

È avà ùn possu più dì tantu affari, altrimente… Si parla à pena troppu.

Chì sapete di a resistenza ind’u Nebbiu ?

U mo fratellu, Isidoru, quand’elli sò sbarcati i francesi d’Algeria, accumpagnava cù u mo ziu carnale. Avianu da falà versu U Borgu. È custine, ci eranu e mine è sò saltati nantu e mine è sò morti tramindui, u mo ziu è u mo fratellu. Hè tristu, si n’hè passatu. (…) È u mo fratellu , sapiamu induv’ellu era ; i taliani l’anu purtatu in Moltifau. Ùn era micca mortu subitu, l’anu messu ind’è l’uspidale di Moltifau, ci eranu i taliani. È quì ci era Antonia, a surella d’Henri Fondacci chì ghjera stitutrice quallà. È a so serva li hà dettu « Ci hè unu chì chjama à Assunta ». Ella hà dettu… dice  « Ma què hè di a famiglia ! » Hè subitu andata ma si murria… è ghjè mortu. È noi ùn sapiamu nunda, è dopu hè venutu unu da Moltifau à averte ci, tandu ùn ci era nè telefonu nè nunda…Era,…Hè natu in 14. Averà avutu 25 o 29…
 

Ci pudete parlà torna à pena di Lapina ? Cumu era ? Avia un rolu impurtante ?

Travagliava. Per a resistenza, era in u gruppu, eranu ind’a serra è eiu ùn possu micca troppu spiegà ne… Hè statu vindutu ! Per i so vicini… Enfin, ùn sò micca paisani. Eranu stangeri, avà sò paisani. Trascinavanu da quallà, dopu i piattavanu. Ma noi… ci era a mo surella è eiu ùn sapiamu nunda. U mo fratellu ùn ci hà mai dettu què… eramu… a mula…Ci ne era d’altri ma noi ùn eramu à currente di nunda. Ne sapianu più l’altri chè… Enfin… Quand’ellu s’hà da tene un sicretu, ci vole à tene lu. (…)

Eiu, a so ferita l’aghju vista. (…)

Hein ! Iè ma hà fattu listessa… enfin. Quellu chì l’hà vindutu, hà fattu listessa… morte.

Affari vechji. Avà tuttu u mondu, ci hè ancu … avà cù a parentia entruta.

Hè entruta, allora ci vole à rispettà i giovani chì ùn sò micca rispunsevuli.

A guerra hè brutta. Avà aghju dettu abbastanza.


Intervista realizata da Maria Sara Loverini u 13 di lugliu 2013 in Rapale.