campuvallone

   

Campu Vallone : U situ di a filera bislingua di u Cullegiu di Biguglia

Testimoniu : Ghjuvani Ienco

l'11 di Sittembre 2013

"Ci hè vulsutu una nuttata à cullà per ùn fà mi vede, da Saleccia à Calamicornu".


Testimoniu : Ghjuvani Ienco
(…) Allora, una missione chì m’anu datu : à purtà un missaghju. Jean Conti, era « redacteur en chef » di u « picculu bastia » è m’hà dumandatu : « ci vole chì tù vaghi in San Lurenzu à purtà un missaghju à u merre di Lanu ». Eiu, pigliu u missaghju, mettu u missaghju in stacca, è strada facendu, aghju pensatu, sì i taliani m’arrestenu, mi trovanu u missaghju in stacca mi tombanu. Aghju pigliatu, m’hè venuta un’idea, aghju smuntatu a sella di a bissicletta, è l’aghju « rulatu », l’aghju fattu falà in u quadru. È quandu s’o arrivatu à rimette u missaghju, l’aghju datu. Allora a sera, sentite què ! A sera m’hà tenutu à manghjà è à dorme ind’è ellu. È ghjeramu à u mese di Maghju o di Ghjugnu. È u lindumane matina à u mio « départ », hè statu propiu bravu è m’hà datu dui chilò di farina di castagna, dui chilò di fasgioli di muntagna, è 2 furmaglii. È hà dettu, tè, purterei què à a to mamma. Perchè tandu era restrizzione ùn ci era nunda da manghjà ! È ghjungu què à a mio mamma. A mio mamma dice, beu, quale hè chì t’hà datu què ? Era una furtuna era. Aghju dettu ghjè un amicu, chì l’aghju resu serviziu è in rincumpensa m’hà datu què. Ùn ci vulia micca à dì ch’aviu purtatu u missaghju. « Ah» hà dettu, « hè bellu bravu u to amicu ! ». Et voila, ùn li aghju micca dettu chì ghjera andatu à purtà u missaghju.

(…) Ci sbarcanu in Casta a notte di u 28 à u 29 sittembre è a sera di u 29 sittembre partimu di Casta per raghjunghje Teghjime cù i gumiè.
Allora, San Fiurenzu, tandu u ponte di l’Alisu, ùn sò s’è vo cunniscite u ponte di l’Alisu, era impussibile di passà. Emu avutu à cunturnà lu per a piaghja d’Oletta è dopu pigliemu a costa u longu di a marina di San Fiurenzu per arrivà à Farinoli. È à Farinoli pigliemu a muntagna è arrivemu à u bocca di San Leonardu sopr’à e Ville. È a sera, era u 30 settembre 43, emu staziunatu induve ci hè a televisiò avà. È u primu ottobre, a matina sentu « busgià » u capitanu Taine, allora tellemente ch’era stancu eiu, a notte di l’obus, m’avianu datu un ciballà è era pienu, pisava 40 chilò. Hà dettu alè Ienco, alè arritti, arritti, è falemu di l’altra banda di Pinu è attacchemu l’allemani chì ci eranu in Teghjime. Hè stata subitu, à 8 ore, 9 ore di matina era finitu. Ma dopu versu 11 ore meziornu ci hè una quindecina di cannoni chì ghjeranu nantu à piaghja quì, chì ci tiravanu à noi. È hè custì chì ci hè statu assai goumiè morti Ci era l’obus, splusavanu à qualchì metru d’altezza è « l’éclat d’obus ». È ci hè un gumiè u poveracciu hà piscatu un pezzu « d’éclat » in pienu pettu è « il se plaignait et il se plaignait et j’ai dit courage ! courage ! » è hè mortu in i mio bracci u puveracciu. È dopu falemu à a liberazione di Bastia era a notte di u 3 à u 4 ottobre. È anu dumandatu ch’elli venissinu 40 aviò à bumbardà Bastia, u 4 ottobre. Allora noi cum’è eramu sopr’à Bastia cù i gumier, à u forte (« Fort Lacroix »), micca luntanu di San Antò, di a chjesa di San Antò è in più bella vedimu l’aviò. Eranu alignati cinque per cinque, allora i primi cinque anu cappiatu e bombe è ghera u 4 ottobre 43. A « dépèche » avia avutu 10 ore di ritardu è orosamente chì anu lanciatu una « fusée » è l’altri 35 ùn anu micca cappiatu e bombe. Altrimente Bastia ùn esistia più.

Ci site falate voi à u Casabianca ?

Iè, u Casabianca ghjè u sous marin chì ghjè in fond’à a piazza. Duie volte, vi dicu, emu avanzatu in l’acqua, ci era u sous marin chì ghjera à un centi metru di u rivage à Saleccia è ci eranu e barche chì venianu cù e cascette d’arme. È intravamu in l’acqua sin’à u pettu è ci passavanu e cascette è i purtavamu in a machja. Duie volte lugliu è agostu. Dopu m’anu carcatu un mulu chì ci vulia ch’o livressi l’arme, tandu a pista di Saleccia ùn esistia micca, è era ghjustu un chjassu. M’anu carcatu un mulu, devia andà à

Calamicornu, ghjè una grotta sopr’à u paese di Lentu è devia rimette l’arme à un certu Alfonsi, chì Marie Antoinette Alfonsi avia fattu a resistenza è u maritu recezziunava l’arme à Calamicornu. È ci hè vulsutu una nuttata à cullà per ùn fà mi vede, da Saleccia à Calamicornu.
Eramu una centinaia, mule ci n’era parechje. À mè, vi dicu, m’anu carcatu una mula è l’aghju purtati à Calamicornu. Hè statu à u mese d’agostu.
Dui viaghji, u sous marin, hà fattu dui viaghji.


Intervista di Ghjuvanni Ienco realizata da Celina Orsini u 1u di lugliu di u 2013 in Bastia.